Festival Huế và làng gốm cổ Phước Tích

Nhằm mang những nét đặc sắc, tinh túy nhất để quảng bá, phục vụ cho Festival nghề truyền thống Huế 2017, những ngày này, làng gốm Phước Tích, xã Phong Hòa, huyện Phong Điền đang tích cực chuẩn bị các sản phẩm truyền thống để tham gia trưng bày.

Phước Tích, thuộc xã Phong Hòa thuộc huyện Phong Ðiền, được thành lập dưới triều vua Lê Thánh Tông (1460-1497) với tên gọi ban đầu là Đông Quyết và sau đó đổi tên thành Phước Tích trong thời Nguyễn (1802-1945).

Theo ông Nguyễn Đại Vui, Chủ tịch UBND huyện Phong Điền, tất cả các gia đình trong làng đã kiếm sống bằng nghề gốm sứ trong suốt 500 năm qua. Đồ gốm Phước Tích đã từng nổi tiếng và đã từng được các nhà vua sử dụng để sử dụng.

Các sản phẩm của gốm Phước Tích sẽ được trưng bày tại Festival Huế sắp tới 

Với sự trợ giúp của Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) phối hợp với Đại học Phụ nữ Showa của Nhật Bản, Phước Tích có thể khôi phục lại nghề thủ công gốm truyền thống, không chỉ đem lại lợi ích thương mại mà còn thúc đẩy du lịch.

Cũng theo ông Lương Thanh Hiền, cơ sở của ông sẽ mang khoảng 400 – 500 sản phẩm gốm đủ các mặt hàng, chủng loại như: lu, ảng, hủ, om, siêu, nồi, ấm, bình vôi, bình hoa và các mặt hàng mới như: bình rót rượu, trống, đĩa cánh sen… nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của du khách, người khi đến tham quan, mua sắm các sản phẩm gốm Phước Tích tại Festival.

Qua tìm hiểu, để tạo ra 1 sản phẩm gốm hoàn chỉnh không dễ dàng chút nào. Nguyên liệu làm gốm là đất sét thường được người dân Phước Tích lấy ở vùng Diên Khánh (nay là xã Hải Dương, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị). Theo những người thợ, thì sản phẩm gốm phải trải qua các công đoạn như: lấy nguyên liệu, làm đất, tạo hình và trang trí họa tiết, cuối cùng là nung sản phẩm gốm ở trong lò. Cơ sở gốm Phước Tích hiện đang sử dụng lò đốt, nung bằng gas nên tiến độ được đẩy nhanh. Một đợt sẽ nung được khoảng trên 500 sản phẩm. Nếu lò đốt bằng củi thì phải mất đến 3 ngày 3 đêm mới nung thành công một “mẻ”. Công việc đòi hỏi những người thợ lành nghề phải biết giữ nhiệt độ đều đặn ở khoảng 1.200 độ C trong suốt khoảng 24 giờ. Bởi nếu nung thiếu, hoặc quá 1.200 độ C thì sản phẩm đó xem như “bỏ đi”. Bên cạnh đó, họ còn phải nắm vững nguyên tắc xếp sản phẩm trong lò nung sao cho tiết kiệm được tối đa không gian và hạn chế đến mức thấp nhất lượng sản phẩm bị hỏng, nứt vỡ trong quá trình nung.

Được biết, trải qua một thời gian khó khăn, gốm Phước Tích nay đã thực sự “hồi sinh” trở lại. Các sản phẩm gốm nơi đây còn là truyền thống, là sản phẩm du lịch độc đáo trong mắt bạn bè gần xa và góp phần vào việc bảo tồn nghề truyền thống Huế. Trong các kỳ Festival trước đây, làng cổ Phước Tích với các sản phẩm gốm đã thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách trong và ngoài nước với hoạt động triển lãm gốm truyền thống và tour du lịch “Hương xưa làng cổ”.

Nắm bắt xu hướng hiện đại ngày nay, cùng với sự trợ giúp từ các ban ngành, Đại học Nữ Chiêu Hòa và tổ chức JICA  (Nhật Bản), những người thợ gốm làng Phước Tích đã biết sáng tạo, thiết kế và thử nghiệm các mẫu mã sản phẩm gốm mới. Đặc biệt, họ đã “dung hòa” được nét truyền thống và hiện đại. Đồng thời, chuyển đổi công năng sử dụng từ dòng sản phẩm gốm dân dụng sang dòng gốm trang trí ứng dụng, nội thất có giá trị thẩm mỹ, kinh tế và nghệ thuật cao. Hiện nay, cơ sở sản xuất gốm cổ Phước Tích không ngừng đa dạng hoá mẫu mã và chất lượng sản phẩm để có “chỗ đứng” trên thị trường.

Từ hàng trăm năm nay, đôi tay khéo léo, tài hoa của người thợ gốm làng Phước Tích đã cho ra đời nhiều sản phẩm có mặt trong nhiều gia đình người dân ở Huế cũng như toàn quốc như: bình hoa, trách, niêu, lu, ảng, hủ, om, siêu, nồi, ấm… Sở dĩ, gốm Phước Tích được nhiều gia đình ưa chuộng bởi màu sắc đẹp mắt, họa tiết trau chuốt. Thêm nữa, đồ gốm luôn mang nét đặc trưng riêng và có phần tao nhã khi chưng trong nhà. Trung bình, mỗi sản phẩm gốm có giá dao động từ 50.000 đồng đến 1.000.000 đồng tùy vào sự gia công, trang trí trên mỗi sản phẩm gốm. Ưu điểm lớn nhất của gốm Phước Tích để tạo nên sự khác biệt so với các làng gốm khác, đó là gốm có độ cứng, tính chịu nhiệt cao và không cần tráng men hay sơn màu thì gốm vẫn có một màu sắc đẹp rất đặc trưng. Những nghệ nhân làng Phước Tích đã tiếp bước cha ông, tạo ra các mặt hàng gốm ngày càng tinh xảo, đáp ứng số lượng cho thị trường tiêu thụ.

Đồ gốm Phước Tích được nhiều người biết đến bởi kỹ thuật độc đáo

Ngôi làng cổ Phước Tích thật sự đáng yêu và rất yên bình. Một chuyến đi xe đạp trên con đường gạch đỏ dọc theo dòng sông sẽ cho bạn thấy nhiều vẻ đẹp tự nhiên của cảnh quan. Bạn cũng sẽ thấy ngôi nhà của cộng đồng được sử dụng để thờ phượng, nhìn thấy các dấu tích của di tích văn hóa Chăm và thủ công làm bột gạo được sử dụng cho các món ăn địa phương. Bến sông rất quyến rũ và dẫn đến làng láng giềng được biết đến với nghề chạm trổ bằng gỗ và làm khung nhà của Nhà Rọng. Đây là 2 ngày thư giãn trong khi bạn chỉ đơn giản là thưởng thức những thú vui văn hóa và kiến trúc mà ngôi làng kỳ lạ này cung cấp.

Chính phủ Việt Nam thừa nhận Làng Phước Tích như một di tích kiến trúc quốc gia. Đây được coi là một địa điểm quan trọng để bảo tồn các giá trị truyền thống cũng như cơ hội cho du khách khám phá bản chất của Việt Nam.

Phước Tích đã được biết đến với nghề gốm không tráng men từ những ngày vàng son. Ngày nay, sản xuất chỉ dựa trên đơn đặt hàng. Chính quyền địa phương đang làm việc với các nghệ nhân địa phương để hỗ trợ họ trong việc tạo ra các sản phẩm gốm có giá trị thẩm mỹ cao.